دفاع ازمنافع ملی یا برجام ؟!

دولت وعده داده بود با مذاکرات و حصول توافق هسته‌ای، مشکلات اقتصادی برطرف شده و رونق و فراوانی به معیشت مردم باز ‌گردد.

اماچرا ناگهان همه وعده‌ها عوض شد و سناریوی «کاهش توقع مردم از توافق هسته‌ای» در دولت کلید خورد؟!

حسین شمسیان: بارها گفته شده یکی از مهم‌ترین خواسته‌ها و انتظارات مردم از مذاکرات، لغو تحریم‌ها و برداشته شدن قید و بندها از معاملات خارجی ایران است. در این‌باره کارشناسان و صاحبنظران از زوایای مختلف گفته‌اند و نوشته‌اند و تقریباً اگر کسی قصد قبول حقیقت را داشته باشد، نکته ناگفته و مبهمی باقی نمانده است.

 تأکید مجدد رهبر انقلاب بر ضرورت «لغو تحریم‌ها» و هشدار در این‌باره و در مقابل تلاش برخی برای توجیه باقی ماندن تحریم‌ها، تورق مجدد این موضوع را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. ابتدا مرور بخشی از فرمایشات رهبر عزیز انقلاب در دیدار با اعضاء مجلس خبرگان، می‌تواند به عنوان فصل‌الخطاب، معیار دقیق و قابل اتکایی به خوانندگان محترم بدهد. ایشان در آن جلسه فرمودند:

«مسئولین آمریکایی خیلی  بد حرف می‌زنند. باید تکلیف این حرف‌ها روشن بشود؛ بالاخره یک طرف قضیه ما هستیم، یک طرف هم آمریکایی‌ها هستند. یک بار می‌گویند که چهارچوب تحریم‌ها حفظ خواهد شد؛ پس ما نشسته‌ایم این چند وقت، برای چه صحبت کرده‌ایم؟ صحبت کردیم که چهارچوب تحریم‌ها برداشته بشود، تحریم‌ها برداشته بشود. قرار است که چهارچوب تحریم‌ها حفظ بشود!؟

... اینها راجع به همان بخشی از تحریم‌ها هم که اظهار می‌کنند که برداشته خواهد شد، می‌گویند تعلیق یا متوقف می‌شود؛ مسئله ما این نبوده. مشخص است که تحریم‌های اقتصادی باید برداشته شود؛ گفتیم هم فوراً! حالا «فوراً» را معنا کردند، ما هم حرفی نزدیم، اشکال ندارد؛ دوستان ما در اینجا آن «فوراً» را به یک شکلی معنا کردند، یک ترتیبی برایش انتخاب کردند، ما هم مخالفتی نکردیم. لکن بالاخره تحریم‌ها باید برداشته بشود، توقف تحریم نداریم، تعلیق تحریم نداریم؛ اگر آنها تعلیق می‌کنند، خب پس ما هم اینجا تعلیق می‌کنیم، اگر این‌جور است ما اقدام اساسی روی زمین چرا انجام بدهیم؟! بنابراین منظور لغو تحریم‌ها است. البته در بعضی از موارد گفتند که لغو دست دولت آمریکا که طرف مذاکره ما است، نیست؛ آنها را گفتند که متوقف می‌کنیم و از حقوق قانونی خودمان استفاده می‌کنیم و کارهایی از این قبیل؛ اما آن چیزهایی که دست خود دولت آمریکا است یا آنچه دست دولت‌های اروپایی است، آنها به‌طور کامل باید برداشته شود.»

این سخنان آن قدر واضح است که عدم درک آن و یا بیان تفسیر و تأویل‌های عجیب و غریب و مخالف نص، نیاز به تلاش زیادی دارد! در این زمینه مرور برخی از اظهارنظرها درباره دستاوردهای توافق وین که بعد از توافق رنگ باخت، ضروری است.

1- دولت وعده داده بود با مذاکرات و حصول توافق هسته‌ای، مشکلات اقتصادی برطرف شده و رونق و فراوانی به معیشت مردم باز ‌گردد. مرور ده‌ها و صدها وعده فریبنده و دهان پرکن در این خصوص، تکرار مکررات است و جز تلخ‌کامی ثمری ندارد. اما تدریجاً همه چیز رنگ باخت و آن‌قدر عقب‌نشینی از وعده‌ها بالا گرفت که پول‌های بلوکه شده‌ای که بارها و بارها  از سوی مقامات رسمی دولت، مبلغ آن تا 180 میلیارد دلار هم اعلام شده بود، آب رفت و به 5 میلیارد دلار رسید! (بگذریم از اینکه گزارش اخیر بانک جهانی رسماً اعلام می‌کند ایران حدود یکصد میلیارد دلار پول مسدود شده در خارج از کشور دارد! و معلوم نیست دولتمردان در برابر این آمار و ارقام بین‌المللی برای مردم چه پاسخی آماده کرده‌اند!) اما چرا ناگهان همه وعده‌ها عوض شد و سناریوی «کاهش توقع مردم از توافق هسته‌ای» در دولت کلید خورد؟!
2- مهمترین دلیل این کار، نگرانی دولت از مطالبه مردم درباره وعده‌های فراوان و بی‌اساس قبلی بود. اما چرا نگرانی؟! مگر رئیس‌جمهور رسماً در سخنرانی خود اعلام نکرد «همه تحریم‌ها در روز اجرای توافق هسته‌ای لغو خواهد شد» و بعد سکوت کرد تا این وعده عجیب با سوت و کف شنوندگان همراه شود؟! مگر رئیس‌جمهور صراحتاً اعلام نکرد: «به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم طبق این توافق در روز اجرا، تمام تحریم‌ها حتی تحریم‌های موشکی و تسلیحاتی لغو می‌شود»؟! با این حساب وجود نگرانی بی‌معناست! اما واقعیت چیز دیگری است. واقعیت این است که مرور ساده و ابتدایی برجام ثابت می‌کند نه‌تنها قرار نیست هیچ تحریمی «لغو» شود، حتی توقف آنها (که مرحله‌ای نازل‌تر و پائین‌تر از تعلیق است) نیز هم‌چنان با اما و اگرهای پیچیده و تو درتو گره خورده  است و اگر بخواهیم خودمانی درباره آن اظهارنظر کنیم باید اسم آن را «وعده سر خرمن» بگذاریم! در اثبات این مدعا، افزون بر متن برجام، به این سخنان آقای عراقچی توجه کنید: «تحریم‌های اولیه، بعد از انقلاب و به دلایل غیرهسته‌ای و بعد از جریان هسته‌ای وضع شدند. از جمله، تحریم‌های دلاری. اگر مایل به برداشته شدن این تحریم‌ها هستید، باید وارد مذاکره دو جانبه با آمریکا بشویم، آیا مایلید!؟» صرف نظر از برخی ایرادات وارد به این سخنان، نخستین نتیجه‌ای که از این متن گرفته می‌شود این نیست که تحریم‌های دلاری کماکان به قوت خود باقی است؟! و اگر تمایل دارید(!) لغو شود، باید باز هم با آمریکا مذاکره کنیم؟! این اقرار صریح به بقای تحریم دلار و مبادلات مربوطه نیست؟! اکنون شاید بتوان از تأکید چندباره رهبر معظم انقلاب بر اینکه مذاکره فقط در موضوع هسته‌ای است.
3- اما این همه ماجرا نیست. آقای عراقچی می‌گوید: «درمورد تحریم‌های کنگره خدمت ایشان (رهبر معظم انقلاب) رسیدیم و گفتیم آمریکا می‌گوید تحریم‌های کنگره را نمی‌تواند فوری لغو کند، ایشان پذیرفتند»! این سخنان ظاهراً ناظر به آن بخش از فرمایش رهبر عزیز است که فرمودند: «دوستان ما در اینجا آن فوراً را به یک شکلی معنا کردند، یک ترتیبی برایش انتخاب کردند، ما هم مخالفتی نکردیم، لکن بالاخره تحریم‌ها باید برداشته شود.» در این‌باره باید گفت: اولاً کنگره قرار است چه کاری انجام دهد که نمی‌تواند آن را به فوریت انجام دهد و ما چه کاری قرار است بکنیم که فوری‌تر از اقدام کنگره  قابل اجراست؟! آیا جز این است که براساس متن صریح و غیرقابل انکار بند 15 از پیوست 5 برجام، ایران باید حدود یکصد اقدام عینی و روی زمین انجام بدهد تا بعد از راستی‌آزمایی آژانس، تازه نوبت به برخی اقدامات غرب برسد؟! و در مقابل آیا جز این است که کنگره قرار است در جلسه‌ای یا جلساتی، لغو یا حتی تعلیق تحریم‌ها را مورد بحث و بررسی و تصویب قرار دهد!؟ واقعاً کار ما سخت‌تر و وسیع‌تر است یا کار آنها؟! آیا به صرف این ادعا که «کنگره نمی‌تواند تحریم‌ها را فوری لغو کند» باید دست‌ها را بالا برد و اظهار کرد؛ «خب! حالا که آنها نمی‌توانند فوری لغو کنند، اشکالی ندارد، ما فوری همه چیز را نابود می‌کنیم»!؟
ثانیاً آیا با این استدلال مخدوش، فقط تحریم‌های کنگره متوقف می‌شود و سایر تحریم‌ها لغو می‌شود؟! چرا با صراحت به مردم اعلام نمی‌شود که؛ نه! تحریم‌های دولت هم که ما قول دادیم لغو می‌شود، با مصوبه اخیر مجلس نمایندگان آمریکا لغو نمی‌شود و صرفاً 120 روز تا 180 روز متوقف می‌شود!؟  و حقیقت تلخ دیگر این که براساس بند25 برجام، توقف (و نه لغو) تحریم‌های ایالت‌های مختلف آمریکا کاملاً در اختیار مسئولان ایالت‌هاست و هیچ ربطی به دولت آمریکا و برجام ندارد؟! و رئیس‌جمهور آمریکا- همان که وزیر خارجه و رئیس‌جمهور کشورمان از او به عنوان مسئول اصلی و طرف مستقیم در اجرای برجام یاد می‌کنند- به موجب بند فوق‌الذکر، حداکثر می‌تواند آنها را تشویق به پایبندی به برجام کند؟! با این وصف و با استناد به این بخش‌های صریح و بدون تأویل و تفسیر برجام، اعلام کرد چگونه می‌توان که تحریم‌ها، آن هم همه تحریم‌ها «لغو» شده است؟! واقعیت این است که با این روند بخش مهمی از تحریم‌ها حتی متوقف هم نمی‌شود چه برسد لغو!
4- اما رهبر انقلاب نکته دیگری هم درباره ضرورت توازن و هم‌سطحی اقدامات فرمودند و به این موضوع اشاره داشتند که اگر آنها تعلیق می‌کنند، ما هم تعلیق کنیم. اکنون باید به این پرسش پاسخ داده شود که کدام یک از اقدامات حدودا یکصدگانه ما، از جنس تعلیق است!؟ آیا نابودی ذخیره اورانیوم غنی‌شده، نابودی قلب راکتور آب‌سنگین (که با عبارت زیبای باز طراحی بزک شده!)، نابودی ذخیره آب سنگین، جمع‌آوری آبشارهای متعدد غنی‌سازی و... اقدامات تعلیقی است یا کارهایی است که در عالم واقع غیرقابل بازگشت است!؟ آیا با این تعهدات متعدد و تلخ و یکطرفه، اینکه گفته می‌شود اگر حریف برجام را نقض کند، ما هم برمی‌گردیم، تنها یک شوخی تلخ نیست!؟ مثل اینکه خانه‌ای را که حاصل عمر شخص زحمتکشی است، به قهر و ظلم از او بگیرند و در برابر چشمش ویران کنند و در مقابل اعتراض او بگویند؛ اشکالی ندارد! اگر ثابت بشود که حق با تو بوده، می‌توانی آن را دوباره بسازی! و نمی‌گویند این خانه حاصل یک عمر زحمت بوده و امکان دوباره‌سازی آن، به صرف یک عمر دیگر نیاز دارند!