7 دبه آمریکا در مذاکرات هسته‌ای

 

ثمانه اکوان : آمریکایی‌ها تنها در این دور از مذاکرات نیست که زیر حرف‌های قبلی خود می‌زنند. آن‌ها هر زمان که با ایران و یا سایر کشورهای جهان قرار داد و تفاهمی امضا کرده‌اند به آن پایبند نبوده‌اند. مثال‌های زیادی را می‌توان از همان ابتدای انقلاب و توافق الجزایر بین ایران و آمریکا نقل کرد. با این حال در مذاکرات اخیر می‌توان به مواردی از جمله دبه در مذاکرات قبلی، دبه کنگره آمریکا، دبه در مسائل حقوق بشری، موشک‌های ایرانی، بازرسی از سایت‌های نظامی، انتشار فک شیت جداگانه و... اشاره کرد.

 

پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی - ثمانه اکوان

 دور آخر مذاکرات هسته ای ایران با گروه 5+1 به نظر می‌رسید باید با مواضع سخت‌تر طرف‌های درگیر در این پرونده همراه باشد اما در آخرین دور مذاکرات که به نتیجه نهایی ختم شد، خبرنگاران شاهد رکوردهای جدیدی در مذاکرات بودند. از لابی‌های بالکنی تیم هسته‌ای ایران با نمایندگان رسانه‌های مختلف گرفته تا نشست‌های چند ساعته و البته ضرب المثلهایی که در این میان رد و بدل شد.

تیم ایرانی به شدت بر روی تبلیغات و اطلاع رسانی خود اشراف داشت و توانست در چند روز پایانی نبض رسانه‌های جهان را در دست بگیرد. با وجود اینکه آمریکا و قدرت‌های غربی سعی داشتند در دقیقه 90 و حتی در وقت اضافه کار را به گرفتن امتیازهای جدید از ایران بکشانند، این ایرانیان بودند که با مثال آوردن از ادبیات آبراهام لینکلن، یکی از اولین روسای جمهور آمریکا، رسانه‌های غربی را به خود مشغول ساختند. در داخل ایران یک اصطلاح در رسانه‌ها جا خوش کرده بود: «آمریکا دبه کرده است» و در خارج از ایران در رسانه‌های غربی این نقل قول ظریف از لینکلن بود که به صدر خبرهای روز تبدیل شد : «در وسط راه اسب را عوض نمی‌کنند.» مثال ظریفی که وزیر امور خارجه کشورمان در این میان به کار برد، به خوبی شرایط مورد نظر آمریکایی‌ها را بیان می‌کرد. آبراهام لینکلن زمانی به یک کشاورز هلندی برخورد. این کشاورز اصطلاح «اسب عوض کردن را به او آموخت». آن طور که در منابع تاریخی آمده است، این کشاورز داستان کسی را تعریف می‌کرد که با اسب خود می‌خواست از رودخانه رد شود. مرد تا نیمه راه رفته بود که احساس کرد اسب دیگر نمی‌تواند حرکت کند. به او گفتند برای عبور از رودخانه باید اسب خود را عوض کند. مرد گفت : «در وسط کار اسب را عوض نمی‌کنند» شرایطی که این ضرب‌المثل هلندی با آن رو به رو است به پیچیدگی شرایط گفت و گوهای هسته‌ای نیست. آمریکا تا میانه راه آمده است و اکنون در شرایط سختی قرار دارد. هر دو طرف باید تصمیمات سیاسی جدیدی بگیرند و دو طرف به شدت تحت فشار جریان سیال رسانه‌ها قرار دارند. آمریکا در این میان می‌خواهد راه و اسب خود را عوض کند و به مسایل دیگری رو بیاورد که چندان هم با اصل گفت و گوها و مواضع قبلی آمریکایی‌ها هم‌خوانی ندارد.

از این مسئله در ایران با عنوان دبه کردن یاد شده است. آمریکایی‌ها تنها در این دور از مذاکرات نیست که زیر حرف‌های قبلی خود می‌زنند. آن‌ها هر زمان که با ایران و یا سایر کشورهای جهان قرار داد و تفاهمی امضا کرده‌اند به آن پایبند نبوده‌اند. مثال‌های زیادی را می‌توان از همان ابتدای انقلاب و توافق الجزایر بین ایران و آمریکا نقل کرد. با این حال در دورهای اخیر مذاکرات می‌توان به نمونه‌های زیادی اشاره کرد.

 

1. دبه در مذاکرات قبلی  

گفت و گو کنندگان آمریکایی بارها اعلام کرده بودند که راه رفع تحریم‌ها به این زودی‌ها باز نمی‌شود. ایران با این حال این مسئله را خط قرمز خود تعریف کرده و عنوان کرده بود که در روز رسیدن به توافق، همه تحریم‌ها باید رفع شود. در دور پایانی مذاکرات با وجود اینکه کشورهای غربی و به خصوص آمریکا وعده‌های بسیاری در این زمینه داده بودند اما حاضر نشدند به صراحت بیان کنند که تحریم‌ها باید در مدت زمان کوتاهی برداشته و شود و با کمک تعدادی از نمایندگان کنگره و لابی صهیونیستی اعلام کردند که تحریم‌ها به صورت یکجا برداشته نمی‌شود.

2. کنگره، دبه آمریکا است

نمایندگان کنگره و نظرشان راجع به توافق هسته ای با ایران دبه جدیدی بود که از حدود یک ماه پیش راه خود را به سمت مذاکرات باز کرد. اوباما با وجود اینکه اعلام کرده بود مسئول اجرای توافق خواهد بود، این وعده خود را فراموش کرده و به کنگره اجازه داد که در فرصتی یک ماهه و یا دو ماهه به تصویب این توافق پرداخته و اگر خواستند جلوی اجرای آن را بگیرند. بدین ترتیب می‌توان گفت که کنگره آمریکا به یکی از دبه‌های دولت اوباما در گفت و گوهای هسته ای با ایران تبدیل شد.

3. تحریم‌های حقوق بشری

تحریم‌های مربوط به مسایل حقوق بشر، یکی دیگر از دلایل واهی آمریکا برای تحریم کردن ایران بعد از توافق هسته ای است. مسئولان آمریکایی به صراحت اعلام کرده‌اند که مذاکرات هسته ای با ایران تبدیل به مذاکره برای عادی سازی روابط نمی‌شود. ایران باید در موارد بسیاری به سؤالات آمریکایی‌ها پاسخ دهد! یکی از این سؤالات هم که همواره مد نظر لابی صهیونیستی بوده، مسئله دفاع از آرمان‌های فلسطین و همچنین گروه‌هایی چون حزب الله بوده است. به نظر می‌رسد همان طور که رسانه‌های غربی نیز بیان کرده‌اند، این مسئله و همچنینی مسایلی مانند مسایل و دلایل واهی حقوق بشری، به یکی از راه حل‌های دولت آمریکا برای ادامه دادن به تحریم‌های سنگین اقتصادی باشد.

4. موشک‌های ایرانی و بازرسی از سایت‌های نظامی

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند محلی و توجیهی برای اجرایی نکردن توافق هسته ای باشد، مسئله بازرسی از سایت‌های نظامی ایران است. آمریکایی‌ها از همان روز اول به شدت به دنبال دسترسی به سایت‌های نظامی ایران و به خصوص گفت و گو با دانشمندان و همچنین بررسی اوضاع موشک‌های بالستیک ایرانی بود. نمایندگان کنگره و لابی صهیونیستی هنوز هم بر این باورند که باید از سایت‌های نظامی ایران بازرسی به عمل بیاید. هنوز مشخص نیست که در متن توافق نهایی چگونه این مسئله بین ایران و آمریکا حل شده است اما انتظار می‌رود این مسئله به کی از دلایل واهی آمریکایی‌ها برای عمل نکردن به وعده‌هایشان تبدیل شود.

5. تلاش برای پایین نگه داشتن قیمت نفت

آمریکا و دیگر متحدان غربی‌اش به خوبی می‌دانند که برداشته شدن تحریم‌های ایران به معنای حضور پر قدرت ایران در بازارهای جهانی است. آن‌ها انتظار دارند با همراهی عربستان، قیمت نفت همچنان ارزان باقی بماند. آن‌ها از هم اکنون به دنبال اجرای روش‌هایی برای محدود نگه داشتن میزان فروش نفت ایران هستند تا بتوانند شرایط قیمت‌ها حداقل برای یک سال آینده را در همین وضعیت قرار دهند.

6. تحقیقات هسته ای

یکی دیگر از مواردی که در میان دبه‌های آمریکایی به وفور دیده می‌شود، ماجرای تحقیقات هسته ای و یا R&D در تخقیقات علمی و تخصصی مرتبط با هسته ای است. در شرایطی که در لوزان دو طرف به ادامه تحقیقات علمی در این زمینه تاکید کردند، هفته گذشته وزیر انرژی دولت اوباما این وعده را در جمع یهودیان مقیم آمریکا و گروه‌های صهیونیستی بیان کرد که در طول ده ساله اجرای توافق هسته ای، تحقیقات علمی در کشورمان صورت نخواهد گرفت.

7.فکت شیت‌های جدید

آمریکا بعد از توافق لوزان، به ارائه فکت شیت و یا گزارشی کاری از جلسات با ایرانیان و نتایج گفت و گوها پرداخت که با متن توافق لوزان تفاوت بسیاری داشت. دبه آمریکایی‌ها بر سر مسایلی چون تحقیقات از سایت‌های نظامی کشورمان و چگونگی ادامه تحقیقات در فردو و یا اجرای فاز جدید نیروگاه اراک، رخ داد. آن‌ها عنوان کردند که ایران بر اساس این توافق، اجرای بازرسی‌های گسترده ازایت‌های هسته ای را پذیرفته، نیروگاه اراک نباید مشغول به فعالیت شود و فردو نیز به صورت ماکتی ساده از فعالیت‌های هسته‌ای ایران باقی بماند.

 

مذاکرات فعلی اما شرایط دیگری دارد. دو طرف بر این عقیده‌اند که باید توافق اعلام شده و متن را برای اجرایی کردن در اختیار مجالس کشورها و تایید و یا رد آن بسپارند. دو طرف مدت زمانی را نیز تعیین کرده‌اند که این کار با دقت بیشتری صورت بگیرد. باید دید آیا از فکت شیت‌های جدید و تفاسیر مختلف از این توافق چیزی در متن توافق هتل کوبورگ دیده می‌شود یا خیر