با رأی 98 سناتور دموکرات و جمهوریخواه به طرح بازنگری توافق هسته‌ای با ایران تقسیم کار آمریکایی‌ها برای فرار از «لغو تحریم‌ها» آشکار شد
در روزهایی که بعضی‌ها در ایران برای منتقدان خود خط و نشان می‌کشد و به
امید توافق با آمریکایی‌ها، جامعه گسترده منتقدان را تهدید به قلع و قمع
می‌کند، در آمریکا سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه طرحی را تصویب کردند که
براساس این طرح، تقریبا همه قول و قرارهای جواد ظریف با همتایان خود در
1+5 طی 20 ماه گذشته در ژنو، وین، لوزان، نیویورک و... به گوشه‌ای گذاشته
شده و این نمایندگان مردم آمریکا در کنگره (اعم از مجلس نمایندگان و سنا)
هستند که تصمیم نهایی را درباره توافق هسته‌ای اتخاذ خواهند کرد! به گزارش
«وطن امروز»، بعدازظهر پنجشنبه سرانجام طرح پر سر و صدای باب کورکر و رابرت
منندز به صحن علنی سنا رفت و رأی کم‌سابقه 98 سناتور را گرفت. از میان 100
سناتور جمهوریخواه و دموکرات، تنها یک نفر یعنی «تام کاتن» سناتور
جمهوریخواه از ایالت آرکانزاس به این طرح رأی منفی داده است! طرح «بازنگری
کنگره بر توافق هسته‌ای با ایران» با این رأی قاطع روند مذاکرات هسته‌ای
ایران و 1+5 را با چالش جدی مواجه کرده است، چراکه براساس این طرح که سنای
آمریکا با 98 رأی آن را تصویب کرده، هر آنچه میان نمایندگان ایران و 1+5 در
مذاکرات هسته‌ای توافق می‌شود تا زمانی که موردپسند نمایندگان مردم آمریکا
در سنا و مجلس نمایندگان قرار نگیرد، فاقد اعتبار خواهد بود. به عبارتی با
این طرح، هرگونه تعلیق یا لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران منوط به
تایید نمایندگان کنگره شده است. براساس این طرح، این حق به کنگره داده شده
است در صورت مطلوب تشخیص ندادن مفاد توافق هسته‌ای، این توافق را رد کند! 3
دوره زمانی برای تعیین تکلیف نهایی درباره توافق هسته‌ای در این طرح
پیش‌بینی شده است. به گونه‌ای که پس از توافق هسته‌ای 1+5 با ایران، کنگره
به مدت یک ماه زمان خواهد داشت درباره این توافق تصمیم‌گیری کند. در صورت
مخالفت کنگره با این توافق، رئیس‌جمهور آمریکا 12 روز وقت خواهد داشت
مخالفت کنگره را وتو کند اما این پایان کار نیست. این طرح یک فرصت 10 روزه
به کنگره داده تا در این مدت درباره وتوی رئیس‌جمهور تصمیم‌گیری کند. به
عبارتی آنها برای خنثی کردن وتوی احتمالی رئیس‌جمهور آمریکا 10 روز زمان
خواهند داشت. در واقع یکی از مهم‌ترین نکات طرح «بازنگری کنگره بر توافق
هسته‌ای با ایران» نیز همین موضوع است. آنها به صورت قانونی و رسمی توافق
هسته‌ای با ایران را منوط به موافقت کنگره آمریکا کرده‌اند و حتی در این
طرح خنثی کردن وتوی احتمالی رئیس‌جمهور آمریکا را نیز در نظر گرفته‌اند.
نکته مهم‌تر اینکه باراک اوباما که پیش‌تر بشدت با موضوع دخالت مستقیم
کنگره در توافق هسته‌ای با ایران مخالفت کرده بود، چندی پیش به شرط اعمال
برخی اصلاحات، با این طرح موافقت کرد. جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید اواخر
فروردین‌ماه که این طرح در کمیته سیاست خارجی سنا به تصویب رسید، گفته
بود: قانونگذاران اغلب بخش‌های غیرقابل قبول طرح اولیه سناتور باب کورکر و
رابرت منندز را حذف کرده‌اند. سخنگوی کاخ سفید ادامه داده بود: با توجه به
اصلاحات اعمال شده در این طرح، باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا موافقت
کرده است آن را امضا کند. موافقت رسمی اوباما با این طرح در واقع یک
عقب‌نشینی آشکار بود. در حالی که او پیش‌تر تهدید به وتوی این طرح کرده و
با این تهدید، بزک‌کنندگان و مجموعه سیستم آرایشی خود در ایران را ذوق‌زده
کرده بود، در نهایت با این طرح موافقت کرد تا سرانجام روز پنجشنبه، با رأی
98 درصدی سنا به این طرح، تقریبا همه چشم‌ها در ایران و کشورهای 1+5 به
تصمیم نمایندگان آمریکایی باشد. این طرح که با 98 رأی موافق در برابر تنها
یک رأی مخالف تصویب شد به مجلس نمایندگان ارسال شد تا هفته بعد رأیگیری
درباره آن انجام شود. کاخ سفید اعلام کرده اگر این طرح در مجلس نمایندگان
نیز بدون انجام تغییرات عمده تصویب شود باراک اوباما آن را امضا خواهد کرد.
به گزارش تسنیم، جان بینر، رئیس‌جمهوریخواه مجلس نمایندگان در بیانیه‌ای
که لحظاتی پس از تصویب طرح در سنا منتشر شد، گفت: «من منتظرم مجلس
نمایندگان نیز این طرح را تصویب کرده و دولت رئیس‌جمهور اوباما را پاسخگو
سازد». همچنین میچ مک کانل، رئیس جمهوریخواه اکثریت سنا در سخنرانی پیش از
رأیگیری گفت: «اشتباه نکنید، این پایان ماجرا نخواهد بود». بن کاردین،
سناتور ارشد دموکرات، یکی از مؤلفان طرح و عضو کمیته روابط خارجی سنا نیز
گفت: «اجماعی بین 2 حزب وجود دارد مبنی بر اینکه ما به ایران اعتماد
نداریم». سنا این طرح را پس از چند ماه بحث فشرده درباره اینکه کنگره چگونه
می‌تواند در مذاکرات هسته‌ای بین ایران، آمریکا و 5 کشور دیگر صاحب رأی
باشد، تصویب کرد.
مفاد تکان‌دهنده طرح
اما مرور برخی مفاد طرح جدید سنا برای نظارت بر توافق هسته‌ای ایران، نشان
می‌دهد عملا شرایط برای دخالت‌ها و فشارهای غیرقانونی به ایران در این طرح
فراهم شده است. همین مفاد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود، باز هم این
گمانه را تقویت می‌کند که هیات حاکمه آمریکا اکنون با وارد کردن کنگره به
روند توافق، از این کارت برای تحقق اهداف قبل و بعد از توافق هسته‌ای با
ایران استفاده می‌کند. در واقع گویا یک تقسیم کار ویژه برای توافق در نظر
گرفته شده است. تقسیم کاری که بیشترین امتیازات ممکن از ایران گرفته می‌شود
و در مقابل، امتیازات اندکی داده می‌شود. در طرح سنا کاملاً مشهود است که
هدف، حفاظت از سازمان تحریم است و با موافقت اوباما با این طرح، عدم لغو
تحریم‌ها به یک قانون تبدیل می‌شود. براساس این طرح که سنا به آن رأی 98
درصدی داده است در نهایت 5 روز پس از اینکه ایران و گروه 1+5 به توافق
هسته‌ای جامع دست یافتند، اوباما باید مدارک زیر را به کنگره ارائه کند:
1- متن توافق و تمام اقلام مربوط به آن
2- یک ارزیابی درباره راستی‌آزمایی پایبندی ایران به تعهداتش
3- تاییدیه‌ای مبنی بر اینکه این توافق با اهداف آمریکا در حوزه عدم اشاعه
هسته‌ای سازگار بوده و تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا نیست
بالاخص اینکه ایران اجازه نخواهد داشت فعالیت‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای را پیگیری کند. همچنین تحریم‌های کنگره در دوره بازبینی توافق تعلیق نخواهند شد. باراک اوباما اجازه نخواهد داشت به مدت 52 روز پس از تسلیم توافق به کنگره تحریم‌های ضدایرانی این نهاد را تعلیق یا لغو کرده یا به نحوی کاهش دهد. در این طرح علاوه بر یک دوره 30 روزه اولیه بررسی توافق، 12 روز اضافی دیگر پیش‌بینی شده که در صورت تصویب یک قانون توسط کنگره و ارسال آن به رئیس‌جمهور اعمال می‌شود. اگر رئیس‌جمهور این قانون را وتو کند، کنگره 10 روز دیگر فرصت خواهد داشت با جمع‌آوری آرای لازم این وتو را خنثی کند. اگر توافق بین 10 جولای (19 تیر) و 7 سپتامبر (16 شهریور) ارائه شود – یعنی همزمان با تعطیلات کنگره در ماه آگوست – دوره بازبینی به 82 روز افزایش می‌یابد (60 روز به علاوه 12 روز برای وتوی رئیس‌جمهور و 10 روز دیگر برای خنثی کردن وتو توسط کنگره). در طول این مدت، کنگره می‌تواند جلسات استماع برگزار و توافق را تایید یا رد کند یا هیچ موضعی در قبال آن اتخاذ نکند. عدم موضع‌گیری کنگره به اوباما اجازه خواهد داد از اختیارات اولیه‌اش برای تعلیق تحریم‌ها استفاده کند. تصویب یک قطعنامه مشترک در رد توافق (به‌رغم وتوی رئیس‌جمهور) در دوره زمانی بازبینی به صورت دائمی رئیس‌جمهور را از لغو یا تعلیق تحریم‌های کنگره‌ای برحذر خواهد داشت. این قانون همچنین به وضوح اعلام می‌کند لغو دائمی تحریم‌های ضد ایرانی کنگره نیازمند یک رأیگیری دیگر بوده و رأی مثبت کنگره به قطعنامه‌ای در حمایت از توافق هسته‌ای ایران به معنای لغو دائمی تحریم‌ها نیست بلکه صرفا رئیس‌جمهور را قادر می‌سازد آنها را تعلیق کند. براساس یکی از بندهای قانون بازنگری در توافق هسته‌ای ایران، رأیگیری کنگره درباره آغاز اجرای توافق نخواهد بود، اگرچه توافق پس از امضا اجرا می‌شود به دلیل اینکه برخی تحریم‌های هسته‌ای را کنگره اعمال کرده و تنها این نهاد است که می‌تواند آنها را لغو کند، بنابراین این رأیگیری فرصتی در اختیار نمایندگان قرار خواهد داد تا اقدام مقتضی را درباره این تحریم‌ها اتخاذ کنند.
نظارت کنگره و پایبندی ایران به تعهداتش
پس از دوره بازبینی کنگره، رئیس‌جمهور آمریکا باید هر 90 روز یکبار گزارشی
را درباره پایبندی ایران به توافق ارائه کند. اگر رئیس‌جمهور نتواند
پایبندی ایران را تایید یا اعلام کند این کشور از مفاد توافقنامه عدول کرده
است، کنگره می‌تواند فورا رأیگیری کرده و تحریم‌هایی را که تعلیق یا لغو
شده بودند بار دیگر اعمال کند. این طرح همچنین رئیس‌جمهور آمریکا را ملزم
می‌سازد گزارش‌هایی مشروح – 2بار در سال – درباره مسائلی چون برنامه
هسته‌ای ایران، برنامه موشک‌های بالستیک و حمایت تهران از تروریسم، بالاخص
علیه آمریکا و متحدان آن و نیز وضعیت حقوق بشر تهیه کرده و به کنگره ارائه
کند. کنگره مدعی شده می‌تواند با استفاده از این اطلاعات در صورت اقدامی
تروریستی با حمایت ایران علیه آمریکا واکنش مناسب را داشته باشد.
