نخبگان شهید وسفارش به آموختن دانش

حاج صادق امانی که دانش آموخته مکتب اهل بیت بود و شهید بهشتی دیدار او را موجب یاد خدا می دانست؛ چند روز مانده به شهادت در وصیتنامه اش می گوید : « چون کوکب عمر خود را به افق غروب نزدیک می بینم ... و دو فرزند از خود باقی می‌گذارم و میراث دانش را گرانبهاتر از میراث مال می‌دانم بر آن شدم که خلاصه ای از دانش خود را برای آن دو باقی بگذارم ...» و در ادامه چکیده ای از معارف الهی که در عمر خویش آموخته است را برای فرزندش می نگارد.در معارف دینی بر تعلیم و تعلم تأکید فراوانی شده است و به انسان سفارش شده که از گهواره تا گور دانش بجوید. و بر پایه روایات، پدران و مادران باید به آموختن دانش‌های مورد نیاز فرزندانشان در دوران کودکی اقدام کنند تا در بزرگ‌سالی از ثمرهای آن بهره‌مند شوند.

به فرموده رسول خدا(ص): یا عالم باش یا در حال آموختن دانش و وقت خود را در بیهودگی خوشگذرانی صرف نکن(بحارالانوار، ج1، ص194).فضیلت تعلیم و تعلم: رسول خدا((ص))می‌فرماید: آموزش علم به دیگران برای خدا حسنه است و یادگیری آن عبادت و گفت و گوی علمی تسبیح و کاربرد دانش جهاد و نیز آموزش دادن آن به کسی که نمی‌داند صدقه و بخشیدن آن به کسی که صلاحیت دارد سبب قرب الهی است، زیرا دانش، آموزنده حلال و حرام و روشنگر راه بهشت و همدم تنهایی است(بحارالانوار، ج1، ص171).

همان گرامی(ص) می‌فرماید: حضور در مجلس عالم از حضور در هزار تشییع جنازه و هزار عیادت بیمار بهتر است (مشکاه الانوار، ص135).

امام باقر(ع) می‌فرماید: پاداش کسی که علم را آموزش می‌دهد مانند پاداش کسی است که علم می‌آموزد و او بر کسی که می‌آموزد برتری دارد، پس دانش را از صاحبان آن فرا گیرید و به برادرانتان به گونه‌ای که عالمان به شما یاد داده‌اند آموزش دهید (ارشادالقلوب، ص195).

یادگیری علوم مورد نیاز

امیرمؤمنان(ع)می‌فرماید: بهترین آموختنی‌ها برای جوانان و نوجوانان چیزهایی است که در بزرگسالی به آن نیازمند می‌شوند (شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج20، ص333).

همچنین می‌فرماید: دانش افزون‌تر از آن است که گردآوری شود، پس از هر دانشی بهترینش را فراگیرید و در خطبه همام می‌فرماید: پرهیزکاران گوش‌های خود را تنها به دانش سودمند سپرده‌اند (نهج‌البلاغه، خطبه، 193).

امام باقر(ع)می‌فرماید: در یادگیری دانش بر یکدیگر پیشی گیرید. به خدا سوگند یک حدیث در باره حلال و حرام که از شخص راستگویی فراگیرید، از دنیا و طلا و نقره آن بهتر است (السرائر، ج3، ص645).

برخی از علوم مورد نیاز

آموزش علوم دینی: امام حسن عسگری(ع) به نقل از پیامبر اکرم(ص)می‌فرماید: هر کس از پیروان ما به علوم ما دانا باشد و جاهلی را هدایت و ارشاد کند و شریعت ما را به او بیاموزد، در بهشت همراه ما خواهد بود (الاحتجاج، ص16).

آموزش عقاید: رسول خدا(ص)می‌فرماید: نخستین کلمه‌ای که به زبان کودکانتان می‌آورید کلمه لا‌اله‌الا‌الله باشد (کنزالعمال، ج16، ص441).

آموزش قرآن: رسول خدا(ص)می‌فرماید: حق دختر بر پدر است که سوره نور را به او بیاموزد (کافی، ج6، ص49).

آموزش حرفه و صنعت: امیرمؤمنان(ع)می‌فرماید: اشتغال به حرفه‌ای همراه با عفت نفس از ثروت همراه با ناپاکی بهتر است(نهج‌البلاغه، نامه31).

آداب تعلیم و تعلم

آموختن از شایستگان: رسول خدا(ص)می‌فرماید: دانش آموزی بر هر مسلمانی واجب است، پس دانش را از جایگاه آن و اهلش بخواهید(العمالی، طوسی، ص569).

رسول خدا(ص)می‌فرماید: یکی از وصیت‌های ذوالقرنین این است: علم را از کسی که از دانش خود بهره‌نبرده است یاد مگیر، زیرا کسی که علمش برای خودش سود نداشته به تو سود نرساند (الدعوات، ص63).

جواز تملق در تعلم: رسول خدا(ص)می‌فرماید: تملق از اخلاق مؤمنان نیست، مگر در یادگیری دانش (عدةالداعی، ص81).

پرسشگری: امام باقر(ع)می‌فرماید: دانش گنجینه‌هایی است و کلیدهای آن پرسش است، پس بپرسید چرا که درباره دانش به چهار نفر پاداش داده می‌شود: پرسنده، پاسخ دهنده، شنونده و دوستدار آنان (الخصال، ص245).

آموزش به دیگران: رسول خدا(ص)می‌‌فرماید: بهترین صدقه این است که مرد دانشی را بداند و آن‌را به برادرش یاد دهد (منیةالمرید، ص105).